KHÁM VÀ CHẨN ĐOÁN VÀNG DA TẮC MẬT


BƯỚC 1: XÁC ĐỊNH CÓ PHẢI VÀNG DA THẬT SỰ?
Xem màu sắc da: tốt nhất nên xem da ở vùng kín( phần da tránh ánh nắng mặt trời: bụng, ngực,lưng).
Khám dưới ánh sáng tự nhiên: không khám dưới ánh sáng huỳnh quang , đèn dây tóc.
Vàng da bệnh lý là vàng da do tăng bilirubin trực huyết tương làm vàng cả da cả mắt.
Vàng da sinh lý:
 Bệnh nhân ăn nhiều caroten, lycoben: vàng da không vàng mắt.
 Bệnh nhân lao động ngoài trời nhiều:vàng mắt không vàng da.

BƯỚC 2: VÀNG DA TRỰC TIẾP HAY GIÁN TIẾP?
Xem nước tiểu của bệnh nhân:
 Nước tiểu trong: vàng da do tăng bilirubin gián tiếp do bilirubin giá tiếp không có trong nước tiểu.
 Nước tiểu vàng:
1. sáng sớm: do tang bilirubin/ ht gián tiếp: sinh lý
2. cả ngày: vàng da do tăng bilirubin trực tiếp: bệnh lý
Xem phân nhạt màu ít có giá trị chẩn đoán.
BƯỚC 3: XÁC ĐỊNH TĂNG BILIRUBIN TRỰC TIẾP LÀ TẠI GAN HAY SAU GAN?
Tại gan: rối loạn suy chức năng tế bào gan=> nội khoa
Sau gan: tắc mật=> ngoại khoa
1. Tìm dấu hiệu suy tế bào gan trên lâm sàng để loại suy tế bào gan:
Hỏi tiền sử:
-Truyền máu?
-Viêm gan?
-Nghiện rượu?
Khám lâm sàng:
-Lòng bàn tay son?
-Sao mạch?
-Phù chân?
-Bụng báng nhẹ?
-Xh dưới da?
-Nữ hóa tuyến vú?
-Nữ: rl kinh nguyệt
-Nam: giảm ham muốn
-Rl tri giác do tăng amoniac?
-Triệu chứng khác: gan to
Không có=>Xác định vàng da do sau gan(tắc mật)
2. Vàng da sau gan:
-2 nguyên nhân chính: sỏi, u
Phân biệt sỏi và u:
+ sỏi: nay đau mai sốt mốt vàng da
Trong vàng da sau gan(tắc mật):sờ bờ gan rõ dưới sườn phải >=2 cm
Trong vàng da tại gan:gan to mấp mé bờ sườn phải.
+u: không đau,
vàng da từ từ đến vàng sậm( tắc mật hoàn toàn)=> phân nhạt màu như phân chim,
gầy sút.
BƯỚC 4: PHÂN BIỆT TẮC MẬT NGOÀI GAN HAY TRONG GAN?
Sờ túi mật:
 Túi mật to: sỏi hoặc u đầu tụy chèn ép từ ngả ba xuống: tắc mật ngoài gan.
 Túi mật không to: do chèn ép trên ngả ba.
Tóm lại: khám xong phải xác định được: vàng da do tăng bilirubin trực tiếp ngoài gan hay trong gan, do nguyên nhân gì?( phải có bằng chứng và biện luận chính xác)